Vandana Shiva - Απόσπασμα από την Αρπαγή της Σοδειάς.

“Ελεύθερο εμπόριο” ή “καταναγκαστικό εμπόριο”

Βαντάνα Σίβα, Η Αρπαγή της σοδειάς, εκδόσεις Εξάρχεια

Στις μέρες μας 10 εταιρίες ελέγχουν το 32% του εμπορίου σπόρων, το οποίο εκτιμάται ότι φτάνει τα 23 δις δολάρια, και το 100% της αγοράς γενετικά τροποποιημένων ή αλλιώς γεννετικά μεταλλαγμένων σπόρων. Αυτές οι εταιρείες ελέγχουν, επίσης την παγκόσμια αγορά εντομοκτονων και χημικών αγροτικών προιόντων. Μόνο 5 εταιρίες ελέγχουν το παγκόσμιο εμπόριο δημητριακών.

Ιδιωτικές επιχειρήσεις, όπως η Rice Tec, USA, διεκδικούν πνευματικά δικαιώματα για το ρύζι μπασμάτι. Η σόγια, που αναπτύχθηκε στην ανατολική Ασία, έχει δικαιώματα που ανήκουν στην Calgene, που τώρα είναι ιδιοκτησίας Monsanto. H Calgene έχει επίσης την πατέντα της μουστάρδας, μια καλλιέργεια Ινδικής προέλευσης. Οι εταιρίες σφετερίζονται συλλογικές καινοτομίες αιώνων των αγροτικών κοινοτήτων, ισχυριζόμενες ότι έχουν στην ιδιοκτησία τους τα πνευματικά δικαιώματα αυτών και άλλων σπόρων και φυτών.

Ο μονοπωλιακός αυτός έλεγχος της αγροτικής παραγωγής, σεσυνδυασμό με την πολιτική διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που προωθεί με απάνθρωπο τρόπο τις εξαγωγές, οδηγεί σε πλημμύρα εξαγωγών από τις ΗΠΑ και της Ευρώπη προς τον Τρίτο Κόσμο. Ως αποτέλεσμα της Συμφωνίας Ελευθέρου Εμπορίου Αμερικής (NAFTA), το ποσοστό των εισαγωγών τροφίμων του Μεξικού έχει αυξηθεί από 20% το 1992 σε 43% το 1996. Μετά από 18 μήνες ισχύος της NAFTA, 2,2 εκατομμύρια Μεξικάνοι έχασαν τις δουλειές τους και 40 εκατομμύρια οδηγήθηκαν στην απόλυτη φτώχεια. Ο ένας στους δύο χωρικούς δεν βγάζει αρκετά χρήματα για να τραφεί. ¨οπως δήλωσε ο Βίκτορ Σουάρες ¨ “ Το να τρεφόμαστε φθηνότερα λόγω των εισαγωγών σημαίνει να μην τρέφονται καθόλου οι φτωχοί του Μεξικού”.

Στις Φιλιππίνες, οι εισαγωγές ζάχαρης έχουν καταστρέψει την οικονομία. Στην Κεράλα της Ινδίας, οι ακμάζουσες φυτείες καουτσούκ μετατράπηκαν σε μη βιώσιμες λόγω εισαγωγών καουτσούκ. Η τοπική οικονομία καουτσούκ, ύψους 350 εκατομμυρίων δολαρίων, έσβησε, δημιουργώντας πολλαπλασιαστικά πρόβλημα ύψους 3,5 δις δολαρίων στην οικονομία της Κεράλα. Στην Κένυα, οι εισαγωγές καλαμποκιού έριξαν κατακόρυφα τις τιμές για τους ντόπιους γεωργούς, που δεν μπορούσαν να καύψουν ούτε τα έξοδα της παραγωγής.

Η απελευθέρωση του εμπορίου στον αγροτικό τομέα ξεκίνησε το 1991 στην Ινδία, ως κομμάτι του πακέτου διορθωτικών αλλαγών της Παγκόσμιας τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ). Ενώ οι εκτάσεις καλλιέργειας βαμβακιού μειωνόνταν στις δεκαετίες του `70 και του `80, στα πρώτα έξι χρόνια εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων κατ`εντολή της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΔΝΤ, οι εκτάσεις καλλιέργειας βαμβακιού αυξήθηκαν κατά 17 εκατομμύρια στρέμματα. Το βαμβάκι άρχισε να αντικαθιστά τις καλλιέργειες τροφίμων.

Οι ετερείες έκαναν επιθετικές διαφημιστικές ταινίες που προβάλλονταν στα χωριά από φορτηγάκια, για να πουλήσουν νέους, υβριδικούς σπόρους στους γεωργούς. Δεν γλίτωσαν ούτε οι θεοί, ούτε οι θεές και οι αγίοι ¨στο Παντάμπ, η Monsanto πουλάει τα προιόντα της χρησιμοποιώντας την εικόνα του γκούρου Νανάκ, του ιδρυτή της θρησκείας σιχ. Οι υβριδικοί σπόροι των εταιριών άρχισαν να αντικαθιστούν τις τοπικές ποικιλίες των γεωργών.

Οι νέοι υβριδιακοί σπόροι όντας ευάλωτοι στα έντομα, απαιτούσαν τη χρήση περισσοτέρων φυτοφαρμάκων. Εξαιρετικά φτωχοί γεωργοί αγόρασαν μαζί σπόρους και φυτοφάρμακα από την ίδια εταιρία με πίστωση. Όταν οι καλλιέργειες καταστράφηκαν, εξαιτίας προσβολής από έντομα

ή εκτεταμένης αποτυχίας των σπόρων, πολλοί χωρικοί αυτοκτόνησαν με τα ίδια φυτοφάρμακα που τους είχαν οδηγήσει στην υπερχρέωση. Στην περιφέρεια Βαρανγκάλ, σχεδόν 400 καλλιεργητές βαμβακιού αυτοκτόνησαν αξαιτίας αποτυχίας των σπόρων το 1997 και δεκάδες ακόμη αυτοκτόνησαν το 1998.

Πιεζόμενες να καλλιεργήσουν τέτοιους σπορους, πολλές πολιτείες στην Ινδία επέτρεψαν σε ιδιωτικές επιχειρήσεις ν`αγοράσουν χιλιάδες στρέμματα. Η πολιτεία Μαχαράστρα εξαίρεσε από την νομοθεσία για τα όρια ιδιοκτησίας γης τις κηπευτικές καλλιέργειες. Η Μάντια Πραντές προσφέρει γη στις ιδιωτικές επιχειρήσεις με τη μορφή μακροχρόνιου leasing, το οποίο σύμφωνα με τις επιχειρήσεις, πρέπει να είναι διαρκείας τουλάχιστον 40 ετών. Στην Άντρα Πραντές και την Ταμίλ Ναντού, οι ιδιωτικές εταιρίες έχουν αποκτήσει με την άδεια της πολιτείας πάνω από 1200 στρέμματα για εκτροφή γαριδών που προορίζονται ια εξαγωγές.Ενα μεγάλο ποσοστό της αγροτικής παραγγής σ`αυτές τις εκτάσεις θα προμηθεύει απευθείας τις ακμάζουσες βιομηχαίες επεξεργασίας τροφίμων, στις οποίες εμπλέκονται κυρίως πολυεθνικές εταιρίες. Εν τω μεταξύ, οι ΗΠΑ οδήγησαν την Ινδία στο συμβούλιο επίλυσης διαφορών του ΠΟΕ, διαμαρτυρόμενες για τους περιορισμούς της Ινδίας στις εισαγωγές τροφίμων.